Blog – door Manu Busschots

Als je lang genoeg in ‘de groene bubbel’ bent, dan kom je vanzelf geluiden tegen over ‘het kapitalisme maakt onze aarde kapot’ en ‘de rijken vervuilen het meeste van iedereen.’ Voor deze stellingen zijn onderbouwde argumenten te vinden, maar onbewust kan daardoor ook het gevoel ontstaan dat geld ‘het slijk der aarde is.’ Dat je als groene doener vooral op een houtje zou moeten bijten en ver weg van geld. Niet echt een lonkend perspectief voor de gigantische groep mensen die duurzaamheid belangrijk vinden, maar nog veel meer zouden kunnen doen.

In dit blog wil ik dan ook geld hebben en verdienen in een positiever daglicht zetten vanuit psychologisch onderzoek naar geluk. Het hangt er maar vanaf waar je geld voor gebruikt. Met onderstaande zes tips kan je namelijk gelukkiger worden dankzij geld én de wereld verbeteren.

Maatschappelijk gezien hoop ik ook dat we de valse keuze tussen ‘ecologie of economie’ kunnen doorbreken. Onderzoek laat namelijk ook zien dat geld vooral gelukkig maakt als het ervoor zorgt dat we niet arm zijn. Armoede bestrijden, terwijl we tegelijk rijkdom anders in gaan vullen. Zo kunnen we de economie in harmonie met de ecologie krijgen.

1. Ervaringen bieden meer geluk dan spullen

Er is steeds meer bewijs dat we van ervaringen gelukkig worden en niet van spullen. En dat is goed nieuws voor onze eco-systemen, die uitgeput raken als we steeds nieuwe materialen eraan onttrekken. Of die verstoord raken als we steeds oude materialen erin dumpen. In de milieu impact top 10 van Babette Porcelijn staan spullen zelfs op nummer 1. Stoppen met spullen kopen dus en starten met ervaringen opdoen. Natuurlijk zijn niet alle ervaringen even eco-vriendelijk, maar een hoop zijn dat wel en sommige zijn ook goedkoper. En met het bespaarde geld kunnen we weer goede doelen ondersteunen of minder hoeven werken (als ons werk ons niet gelukkig maakt, veel eco-schade veroorzaakt, of allebei). Sommige spullen bieden ook een mooie ervaring, dan is lenen of huren ook een mooie tussenoplossing. Denk aan dat bootje huren, of andere dingen die je maar een paar keer per jaar zou gebruiken.

2. Liever vele kleine pleziertjes, dan een paar grote

Onderzoek laat verder zien dat ‘de eerste hap het lekkerst is.’ Er treedt namelijk altijd een vorm van gewenning op, waardoor de bijdrage aan het geluksgevoel afneemt. Ook wel hedonistische adaptatie genoemd. Ofwel: we raken verwend of verzadigd. We levert ons dus meer geluk op als we een paar keer in een bescheiden restaurant gaan eten, dan dat we het in één keer heel breed laten hangen. Een keer per week (of desnoods per avond) naar ons favoriete serie kijken levert ons meer plezier op dan een paar afleveringen in één keer. Toch willen adverteerder ons altijd doen geloven dat het duurste en grootste ons het gelukkigst zal maken. En misschien dat we zelf ook wel heel erg trek hebben om die serie of chocoladereep in 1 keer op te maken. Toch blijkt het dus meer geluk op te leveren om dat niet te doen. En als we het meer doseren, dan geven we ook de natuur die indirect al onze consumptie moet ondersteunen, de kans om te herstellen en minder overvraagd te worden.

3. Besteed het aan activiteiten die behoeften bevredigen

Deze tip is de versterker van tip 1 en 2. Ervaringen maken ons al meer gelukkig dan spullen. En vooral die ervaringen die te maken hebben met onze behoeften. Nu kan ik niet voorspellen wat jouw behoeften precies zijn (en kunnen ze ook verschillen per moment, levensfase, etc.), maar wel drie richtingaanwijzers meegeven die steeds opnieuw veel mensen geluk op te leveren. Dat zijn die activiteiten die 1. je competentie vergroten (capabel of deskundig voelen), die 2. je verwantschap vergroten (bij anderen horen en je verbonden voelen) en 3. je autonomie versterken (het gevoel van zeggenschap en controle). Vanuit dat rijtje zijn natuurlijk zat activiteiten te bedenken die je zowel gelukkiger kunnen maken, als ook helpen om de wereld te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan 1. leren tuinieren of veganistisch koken of 2. vrijwilliger worden voor een goed doel of 3. je huis energieneutraal of zelfs -positief maken.

4. Besteed geld aan anderen, niet aan jezelf

Veel geluksonderzoek is best lastig om te doen, omdat de verbanden die gevonden worden tussen geluk en andere zaken ook de andere kant op kunnen werken. Zijn mensen die gericht zijn op anderen niet gewoon gelukkiger? Of ga je jezelf makkelijker op anderen richten (en dus ook geld geven aan anderen) als je jezelf wat beter voelt? In een slimme onderzoeksopzet wisten onderzoekers deze valkuilen te vermijden en aan te tonen dat er daadwerkelijk een oorzakelijk verband is tussen geld voor jezelf houden of geld aan anderen geven en je geluksgevoel. Het bleek dat de mensen die het geld aan anderen hadden besteed die dag op het einde van de dag ook echt meer geluk ervaarden dan de groep die hier niet toe opgeroepen was en het onderzoeksgeld zelf mocht houden. Tracteer dus iemand op een klimaatvriendelijke activiteit of doneer af en toe iets aan een goed doel dat zich voor eco-herstel inzet en het enige risico dat je loop is dat je jezelf beter gaat voelen.

5. Geef geld uit om tijd te kopen

Deze tip versterkt ook weer tip 3 of 4, want waar halen we de tijd vandaan om al die leuke activiteiten te doen met leuke anderen die we willen tracteren? Als we ons geld benutten om saaie of zelfs vervelende activiteiten uit ons leven te verminderen, dan draagt ook dit weer bij aan os geluksgevoel. Dit effect is tweeledig. Het gaat allereerst om het verminderen van geluk kostende activiteiten en ten tweede wordt zo vanzelf de mogelijkheid groter om geluk brengende dingen te doen. Een vaak onderschatte geluk kostende activiteit is als spullen kapot gaan. Hoe minder spullen we (in bezit) hebben, hoe minder we ze ook hoeven op te ruimen, af te stoffen, repareren of vervangen. Maar denk ook aan elke dag in de file staan voor het werk. Kunnen we het leuker maken door samen met een collega te reizen, vaker thuis te werken of dichterbij ons werk te wonen? Dat is namelijk ook allemaal eco-vriendelijker.

6. Plan je uitgaven, zodat je ook nog voorpret hebt

Een nog niet genoemde bron van geluk, of het nu spullen kopen of iets ervaren is, is de voorpret ervan. De positieve verwachting die we kunnen hebben is ook een bron van geluk. Uit een van de onderzoeken bleek zelfs dat mensen die een 12 daagse reis hadden gepland in de maand vooraf meer positieve gevoelens ervaarden over dat vooruitzicht dan tijdens de reis zelf. Dit inzicht kan leiden tot nog een tweede tip, namelijk om geen impulsaankopen te doen. De impuls volgen kan heel prettig zijn, maar ontneemt ons het plezier van de voorpret en zal ook regelmatig ons achteraf doen beseffen dat we het niet zo nodig blijken te hebben als dat we dachten of dat een anderen aankoop toch beter was geweest. En dan had het dus ook duurzamer kunnen zijn: een betere aankoop, die echt bij ons past.

PS: dit blog is gebaseerd op dit boek over geluk van wetenschapper Sonja Lyubomirsky

We vinden het leuk om te horen wat deze reflectie je brengt. Spreekt dit onderwerp je aan, wil je je impact vergroten en tegelijkertijd je vitaliteit als changemaker bewaken, neem dan contact met ons op.

Ben je benieuwd hoe wij je kunnen helpen de balans tussen vitaliteit en veranderkracht te bewaren? Volg dan eens een gratis, online introductiesessie.

Wil je dit soort reflecties, met persoonlijke aanleiding vanuit mij, eens per maand in je mailbox ontvangen? Meld je dan aan voor de reflectieflits.

Hartelijke groet en graag een keer tot ziens,

Manu Busschots